De vraag “Wat is een elektrische racefiets?” laat zich het best beantwoorden door eerst te vertellen hoe een gewone e-bike werkt. Wil je dat exact weten, lees dan een van mijn vorige blogs even. Voor wie daar nu geen zin in heeft hier even kort de crux bij iedere e-bike: als je niet trapt, dan doet-ie niets. Het elektrische windje in de rug waar iedereen het altijd over heeft, gaat pas waaien als je zelf meehelpt. Niet voor niets wordt een e-bike ook wel een fiets met elektrische trapondersteuning genoemd. Jij trapt, de motor helpt, tot een maximum van drie keer jouw eigen input. Dat is bij een gewone elektrische fiets zo, dat is bij e-mountainbikes zo en dat is ook zo bij de relatief nieuwe klasse van de e-racers.
E-racers? Ja, inmiddels is óók de racefiets ten prooi gevallen aan de elektrificeringsdrift van de fietsindustrie. Maar die industrie weet ook: een elektrisch windje in de rug is lekker, maar niet als dat betekent dat de e-racefiets daardoor loodzwaar wordt. Het is en blijft immers een racefiets en die mag niet teveel wegen. Veel fabrikanten passen daarom in hun e-racers systemen toe met lichtere motoren en lichtere accu’s. Lichter als in ‘minder zwaar’, maar ook lichter in de zin van ‘minder koppel’ (de motor) en ‘minder capaciteit (de accu).
Dat is helemaal niet erg. Op heel veel koppel zit je op een racefiets toch niet te wachten, het is immers geen zware mountainbike die over keien, wortels en steile paden gesleurd hoeft te worden. En een kleinere accu is in de meeste gevallen ook geen bezwaar. Een racefiets rolt veel lichter dan een gewone e-bike. En omdat daarbij de zitpositie ook veel aerodynamischer is, gebruikt een e-racer veel minder stroom dan een e-bike of e-mountainbike. En het allerbelangrijkste: de motor van de meeste e-racers biedt geen weerstand als je sneller fietst dan 25 km/u; de snelheid waarbij de ondersteuning van de wetgever moet stoppen. Dat betekent dus, dat je bij snelheden bóven de 25 km/u helemaal geen stroom gebruikt!
Zie jij hier een motor? Wij ook niet.
En ook aan de schijfremkant moet je goed kijken om de motor te zien.
MOTOR IN HET MIDDEN OF ACHTERAAN?
De meeste racefietsen met trapondersteuning zijn uitgerust met een middenmotor, maar ook e-racers met achterwielmotor hebben een grote schare fans. Is het één beter dan het ander? Omdat dat uit te vinden met ik proefgereden met representanten van beide soorten: de Lapierre E-Sensium 500 (€ 2.999,-) met Mahle Ebikemotion X35-achternaafmotor en de Lapierre E-Xelius SL Carbon (€ 4.999,-) met Fazua Evation-middenmotor.
Toch zit er bij de Lapierre E-Sensium een motor in de achternaaf.
Lapierre E-Sensium met Mahle Ebikemotion X35-achternaafmotor
Eerst de Mahle Ebikemotion X35-achternaafmotor op de Lapierre E-Sensium. Net als veel andere motormerken – denk aan Bosch en Brose – is Mahle afkomstig uit de auto-industrie en passen ze hun knowhow nu ook toe op e-bikes. De slanke accu is ondergebracht in de onderbuis en heeft een capaciteit van 250 Wh. Deze accu is niet uitneembaar, dus je laadt ’m op aan de fiets. De compacte naafmotor heeft een maximaal koppel van 40 Nm. In tegenstelling tot andere systemen wordt de mate van ondersteuning niet bepaald door de trapfrequentie of de druk op de pedalen, maar door de snelheid waarmee de cassette ten opzichte van de achternaaf draait.
Je vindt op het stuur van de Lapierre E-Sensium geen display of controllers. De motor wordt bediend met één enkele tiptoets op de bovenbuis, waarbij verschillende kleuren de gekozen ondersteuningsstand en het batterijniveau aangeven. Dat klinkt minimalistisch en dat is ook zo, maar het levert wel een ongekend cleane cockpit op, ook al omdat de rem- en schakelkabels geheel binnendoor lopen. En heb je behoefte aan meer informatie, dan kun je de buitengewoon praktische Ebikemotion-app gebruiken die je voorziet in nagenoeg alle gewenste data. In combinatie met een hartslagmeter kun je zelfs bepalen, bij welke hartslag de motor begint met het geven van ondersteuning!
Opgeruimd stuur, zonder display of controls.
Supercleane cockpit zonder kabels. En evenmin met display of controls. De bedieningsunit zit op de bovenbuis.
Mij eerste gedachte bij een motor in het achterwiel is dat de fiets niet meer in balans is vanwege teveel gewicht achterin. Maar het tegendeel is waar. Als ik de Lapierre E-Sensium optil met mijn hand om de bovenbuis boven de trapas, dan blijkt de fiets perfect in evenwicht. Daarbij ben ik ook verrast over de geringe massa. Dat eerste is te danken aan de accu in de onderbuis, die een tegenwicht vormt voor de naafmotor. En het laatste, het voor een e-bike lage gewicht, is te danken aan het feit dat motor en accu samen maar 3,5 kilo bijdragen aan het totaalgewicht. Ja, dat is met 14,3 kilo voor een aluminium racefiets natuurlijk niet echt licht, maar wél als je het vergelijkt met normale e-bikes en e-mountainbikes. Die wegen net zo makkelijk meer dan twintig kilo!
Alle kabels lopen binnendoor via de stuurnok.
Je laadt de accu op via een poort in de onderbuis. Op deze poort kun je tevens de range-extender aansluiten.
De accu zit verstopt in de slanke onderbuis.
Ondanks de extra massa rijdt de Lapierre E-Sensium bijna net als een gewone racefiets. Niet alleen omdat je het gewicht van de motor tijdens het fietsen eigenlijk niet voelt, maar ook vanwege de behoorlijk natuurlijk aanvoelende trapondersteuning. Heb je bij veel gewone e-bike het gevoel dat de motor je telkens een harde zet geeft, bij de E-Sensium is de ondersteuning zodanig vloeiend, dat het is alsof je hele goede benen hebt. Ook het omschakelmoment boven de 25 km/u is tamelijk organisch. De kracht bouwt niet abrupt, maar heel geleidelijk af. Het gevoel boven de 25 km/u tegen een ‘muur’ aan te rijden, zoals je dat met veel gewone e-bikes wel hebt, speelt bij deze fiets totaal niet. En van extra weerstand is bij het stoppen van de ondersteuning totaal geen sprake. Ook het geluid valt op. Of beter: de afwezigheid ervan. Willen middenmotoren nogal eens rumoerig zijn, de Ebikemotion X35-achternaafmotor is echt fluisterstil.
Tot slot over de Lapierre E-Sensium met Mahle Ebikemotion X35-achternaafmotor: hoe je het ook wendt of keert, een accu van 250 Wh is aan de kleine kant als je lange tochten gaat maken in heuvel- en bergachtig terrein. Mahle biedt daarom een range-extender aan van 208 Wh, waarmee je de originele capaciteit dus bijna verdubbeld. Ik heb het niet getest, maar volgens Mahle haal je met de range-extender twee uur extra ondersteuning in de krachtigste ondersteuningsstand in huis.
In plaats van een bidonhouder kun je aan de zitbuis ook een range-extender, een extra accu monteren.
Lapierre E-Xelius SL Carbon met Fazua Evation-middenmotor
De Fazua Evation zoals je die in de Lapierre E-Xelius SL vindt is een populaire middenmotor. Ondanks dat de uitvoering anders is hangen Fazua en Mahle wel dezelfde filosofie aan: een lichte motor en een lichte accu voor een authentieke wielrenbeleving. De Fazua-accu levert net als die van de Mahle Ebikemotion 250 Wh. De motor is met 60 Wh wel iets krachtiger. De mate van trapondersteuning wordt bepaald door sensoren die snelheid, pedaaldruk en trapfrequentie meten.
Lapierre E-Xelius SL Carbon met Fazua Evation-aandrijving.
Net als bij de bij de Lapierre E-Sensium is ook de cockpit van de Lapierre E-Xelius SL behoorlijk opgeruimd. Okay, hier geen volledig weggewerkte remkabels, maar de display die je op het stuur van deze e-racefiets zou verwachten ontbreekt. Je bedient de motor met slechts één knop op de schuine bus. Een reeks kleine lampjes geeft daarbij de gekozen ondersteuningsstand en de capaciteit van de accu aan. Eigenlijk net als bij de Lapierre E-Sensium 500 met Ebikemotion X35-aandrijving, maar met het verschil dat je de Fazua-unit op de Lapierre E-Xelius minder goed kunt aflezen tijdens het fietsen. De bovenbuis zit namelijk in de weg. Via bluetooth kan de ingebouwde controller overigens met de Fazua-app op je smartphone communiceren.
De accu én de motor zitten als één geheel samen in de schuine buis.
Om de accu te laden moet je de accu-/motor-unit uitnemen. Dat gaat snel en makkelijk.
Het bijzondere van de Fazua Evation-aandrijving is dat motor en accu één geheel vormen. Het hele spul is uitneembaar en weegt maar 3,3 kilo. Die uitneembaarheid is noodzakelijk om de accu te kunnen opladen, maar je kunt als je wilt óók gewoon fietsen zonder de ‘drivepack’ in de fiets. Je sluit de accuruimte dan af met een los verkrijgbare afsluitklep. De complete fiets, dus met motor en accu, weegt 13,8 kilo. Dat is niet bepaald licht voor een reguliere carbon racefiets, maar in vergelijking met een gewone e-bike is het gewicht zeer gering. Het meergewicht ten opzichte van een reguliere carbon racefiets is naast de motor-plus-accu unit onder andere afkomstig van het mechaniek dat de beweging van de motor op de trapas overbrengt. Dat kan niet uitgenomen worden, maar draagt wel ruim een kilo bij aan het totaalgewicht. En natuurlijk is het frame van een Fazua-racefiets noodgedwongen wat zwaarder geconstrueerd dan dat van een motorloze racefiets.
De Fazua Evation accu-/motor-unit.
Net als de Lapierre E-Sensium met Mahle Ebikemotion X35-achternaafmotor fietst de Lapierre E-Xelius SL eigenlijk heel gewoon. Of beter: nóg gewoner, wat onder andere te danken is aan sensoren die naast de snelheid ook de pedaaldruk en trapfrequentie monitoren en op basis daarvan de trapondersteuning doseren. Het systeem biedt drie ondersteuningsstanden, waarbij zelfs de sterkste niet de krachtige ‘duw-in-de-rug’ oplevert die je misschien van gewone e-bikes gewend bent. En dat is prima, want zo blijft de fietsbeleving natuurlijk en authentiek, alsof je gewoon wat meer spieren in je benen hebt dan je dacht te hebben. Ook de overgang naar het niet ondersteund fietsen boven de 25 km/u voelt organisch aan, zonder harde overgang. Weerstand van het systeem bij het pedaleren is dan niet te bespeuren. En ook omgekeerd, als je op een heuvel, bij harde tegenwind of in een bocht terugzakt onder de 25 km/u. In dat geval komt de ondersteuning er prettig subtiel in, zonder schokken of heftige acceleraties. De aandrijving is ook behoorlijk stil, maar niet zo geruisloos als de Ebikemotion X35-achternaafmotor in de Lapierre E-Sensium. Het stoort niet en is zeker niet het geluid dat je van een “gewone” e-bike kent, maar als de motor ondersteuning levert is dat op de achtergrond wel hoorbaar.
Zoals gezegd heeft de lichtgewicht Fazua-accu een capaciteit van 250 Wh. Als je voortdurend heuvelop zou fietsen haal je met maximale ondersteuning probleemloos meer dan duizend hoogtemeters op één acculading. In tegenstelling tot het Ebikemotion X35-systeem is voor de Fazua Evation-aandrijving geen range-extender verkrijgbaar.
Opgeruimd stuur, zonder display of controls.
Bij de Lapierre E-Sensium zit de control-unit op de schuine buis.
WELKE IS DE BESTE?
Zowel de Mahle Ebikemotion X35-achternaafmotor als de Fazua Evation-middenmotor leveren een authentieke, organische fietsbeleving op. De Fazua Evation voelt daarbij in de praktijk nog nét iets natuurlijker aan dan de Mahle Ebikemotion. Maar Ebikemotion-aandrijving is de stilste. Qua systeemgewicht ontlopen Mahle en Fazua elkaar nauwelijks. Ondanks dat de lichtgewicht accu’s niet de capaciteit hebben van de accu’s die je in gewone e-bikes vindt, is de actieradius in de meeste gevallen ruim voldoende. Het systeem van Mahle heeft daarbij als toegevoegde waarde dat je een range-extender aan het frame kan hangen. Beide systemen laten zich eenvoudig bedienen met slechts één knop op het frame. Wie toch toeters en bellen wil, kan bij beide merken een smartphone-app gebruiken om data te monitoren en instellingen aan te passen. De app van de Mahle Ebikemotion biedt daarbij de meeste mogelijkheden, waaronder de mogelijkheid een vooraf ingestelde hartslagwaarde te gebruiken als trigger voor het inschakelen van de motor. Maar waar je ook voor kiest, met beide systemen haal je een volwassen en plezierig rijdende elektrische trapondersteuning in huis.
Is een racefiets met trapondersteuning wat voor jou? In mijn volgende blog ga ik dieper in op de vraag voor welke omgeving een e-racefiets geschikt is. Alvast voor straks: dat zijn beslist niet alleen de bergen!
De Auteur
Journalist Arjan Kruik is een volbloed fietsliefhebber. Hij was in 2006 medeoprichter van het fietsblad BIKE & trekking Magazine en startte een paar jaar later het tijdschrift E-BIKE Magazine. Tegenwoordig schrijft hij testverslagen en reisverhalen voor het blad Fiets en de website Velozine.nl en levert hij diensten aan diverse partijen in de fietsindustrie. In de volgende blogs gaat hij verder in op de e-racer en vertelt hij onder andere meer over de maximale snelheid, de actieradius, het inzetbereik en de sportieve aspecten van rijden op een racefiets met trapondersteuning.
